Quy định này được đánh giá là đã “nới lỏng” chút ít so với bản dự thảo được đưa ra xin ý kiến UB Thường vụ trước đó. Cụ thể, bản dự thảo trước đây đề xuất quy định công dân được nhập cư vào các thành phố lớn trực thuộc TƯ nếu có một trong các điều kiện: Có nhà ở hợp pháp thuộc sở hữu của mình; có chỗ ở hợp pháp mà không phải là nhà ở thuộc sở hữu của mình và tạm trú liên tục từ 2 năm trở lên…

Lần này, trình ra Quốc hội, cơ quan soạn thảo đã điều chỉnh lại, quy định thời hạn tạm trú theo 2 nhóm đối tượng khác nhau: giữ thời hạn 1 năm như quy định hiện hành với trường hợp người muốn nhập khẩu vào huyện, thị xã thuộc thành phố trực thuộc TƯ và tăng gấp đôi thời hạn này với trường hợp người muốn nhập khẩu vào các quận của thành phố.

Đồng thời, dự thảo Luật đã bổ sung quy định công dân được đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc trung ương khi có chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ của cá nhân, tổ chức thì còn phải bảo đảm điều kiện về diện tích bình quân theo quy định của Hội đồng nhân dân thành phố, có xác nhận của chính quyền địa phương về điều kiện diện tích bình quân và phải được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý bằng văn bản.

Thẩm tra nội dung này, UB Pháp luật của Quốc hội nêu quan điểm, giữ nguyên thời hạn tạm trú 1 năm với người chỉ xin nhập khẩu vào các huyện ngoại thành là phù hợp bởi sự quá tải về dân cư tập trung chủ yếu ở các quận nội thành. Do đó, việc hạn chế bớt số lượng người thường trú tại các quận nội thành thì có thể nâng điều kiện về thời hạn tạm trú từ 1 năm lên 2 năm và phải bảo đảm về diện tích ở tối thiểu như quy định của dự thảo Luật cũng hợp lý.

Quy định này cũng được đánh giá là thống nhất với nội dung của luật Thủ đô sắp có hiệu lực (từ 1/7/2013) - chỉ quy định các điều kiện chặt chẽ hơn khi đăng ký nhập khẩu vào các quận nội thành của thành phố.

Tuy nhiên trong thường trực UB cũng có ý kiến cho rằng, việc sửa đổi điều kiện đăng ký thường trú tại quận nội thành của các thành phố trực thuộc TƯ như vậy vẫn chưa giải quyết được vấn đề người dân tập trung cư trú đông ở nội thành. Bởi lẽ, người dân cư trú tại đó là để sống và làm việc, không phải vì không được đăng ký thường trú mà họ không sinh sống tại nội thành. Hướng quan điểm này đề nghị cần có giải pháp tổng thể về kinh tế - xã hội khắc phục vấn đề tập trung dân cư vào nội thành của các thành phố lớn trực thuộc TƯ.

Về quy định điều kiện diện tích bình quân đối với trường hợp đăng ký thường trú vào chỗ ở do thuê, mượn, ở nhờ, Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý tán thành hướng giao cho HĐND thành phố quy định cụ thể để phù hợp với điều kiện thực tiễn của từng địa phương. Quy định này cũng tương tự như Luật Thủ đô, giao cho HĐND Hà Nội quyết định về mức diện tích tối thiểu (5 m2/người).

Về quy định trường hợp chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ của cá nhân, tổ chức cần phải có xác nhận của chính quyền địa phương về điều kiện diện tích bình quân và được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý bằng văn bản lại có 2 hướng ý kiến khác nhau.

Nhóm ý kiến thứ nhất đồng ý với đề xuất này để đảm bảo sự chặt chẽ, tránh việc tùy tiện, thiếu trung thực trong việc khai điều kiện đăng ký thường trú. Tuy nhiên, loại ý kiến này đề nghị quy định rõ trong luật là giao cho UBND cấp xã xác nhận về diện tích bình quân, chứ không nên quy định là giao cho chính quyền địa phương.

Loại ý kiến thứ hai đề nghị cân nhắc quy định xác nhận của chính quyền địa phương và cho rằng việc xác nhận về diện tích nhà ở và số lượng người đang cư trú tại nơi ở đó sẽ tăng thêm thủ tục hành chính, gây phiền hà, tốn kém, dễ bị lợi dụng làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của người dân.

Ngoài ra, quy định tại khoản 2 Điều 1 của dự thảo Luật đã bổ sung trường hợp được đăng ký thường trú đối với người độc thân về sống với anh, chị, em ruột, cô, dì, chú, bác, cậu ruột; ông, bà nội, ngoại về ở với cháu ruột khi được người có sổ hộ khẩu đồng ý cho nhập vào sổ hộ khẩu.

UB Pháp luật cũng tán thành với việc bổ sung các trường hợp này vào dự thảo Luật. Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị cân nhắc, nghiên cứu bổ sung thêm trường hợp người chưa thành niên còn cha, mẹ mà cha mẹ đã ly hôn và đã kết hôn với người khác, nhưng có nguyện vọng về sống với ông, bà nội, ngoại, anh, chị, em ruột, cô, dì, chú, bác, cậu ruột.